برند ایران خودرو و تاریخچه شکل‌گیری آن
برند ایران خودرو در مرداد ماه سال ۱۳۴۱ توسط برادران خیامی با سرمایه ۱۰ میلیون تومان تاسیس شد و در شهریور ماه آن سال تحت شماره ثبت ۸۳۵۲ و شناسه ملی ۱۰۱۰۰۳۶۰۷۹۴ در اداره ثبت شرکتهای تهران به ثبت رسید.
نام ایران خودرو در آغاز ایران ناسیونال بوده است. بیژن جناب در سال ۱۳۷۳ تایپوگرافی ایران خودرو را طراحی کرد. جناب در سال ۱۹۹۵ در تهران به دنیا آمد، او هم اکنون پرفسور رشته هنرهای زیبا در دانشگاه‌های تهران و الزهرا است. او یکی از موسسین انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران می‌باشد.
بدون شک نخستین نشانی که در صنعت خودروسازی ایران مطرح شد، آرم حک شده بر روی پیکان بود که تصویری از یک ارابه باستانی و شمایلی از یک اسب در حال حرکت بود که در سال‌های میانی دهه ۴۰ بر روی پیکان نقش بست.
برند ایران خودرو از مهم‌ترین شرکتهای خودروسازی ایرانی است و در سال حدود ۵۵۰ هزار دستگاه خودرو تولید می‌کند. این شرکت با کمک شرکای خارجی و به تنهایی اقسام خودروهای سبک و سنگین را مونتاژ می‌کند. شرکت ایران خودرو شرکت سهامی عام است.
اولین تولید شرکت ایران خودرو اتوبوس‌هایی بوده که به «ال‌پی» معروف بودند و از آلمان شاسی آن وارد می‌شد و با نصب اتاق بر روی آن در کارخانه شمالی فعلی شرکت ایران خودرو مونتاژ می‌گردید. از دستاوردهای شرکت ایران خودرو از سال ۱۳۴۵ می‌توان گفت که ایران خودرو با شرکت روتس انگلیس قراردادی را در سال ۱۳۴۵ با هدف تولید پیکان، منعقد کرد که در ۲۴ اردیبهشت ۱۳۴۶ یعنی یک‌سال بعد ایران ناسیونال را با سرمایه ۴۰ میلیون تومان تاسیس نمود که شامل زمین، اعتبار بانکی، ماشین آلات نو و کهنه که قادر به مونتاژ روزانه ۱۰ دستگاه سواری و ۷ دستگاه اتوبوس و کامیون بودند.
این شرکت از سال ۱۳۴۶ شروع به تولید پیکان کرد و در سال ۱۳۵۶ حدود ۹۸۰۰۰ دستگاه پیکان تولید نمود، این پیکان‌ها مدل‌های مختلفی داشتند از جمله: پیکان کار، لوکس، جوانان، استیشن و همچنین وانت و اتوبوس‌هایی در مدل‌های اتوبوس ۳۰۲ شهری، بیابانی و سوپرلوکس و مینی‌بوس و آمبولانس تولید می‌نمود. هدف و سیاست شرکت در سال ۱۳۵۲ تغییر نمود و بر مبنای تولید داخلی قطعات و خودکفایی مطرح شد. از این سو شرکتهای بلبرینگ، پیستون و ایدم تبریز و شرکت رضای مشهد و ریخته‌گری تأسیس شدند.
با افزایش قیمت نفت در سال ۱۳۵۳ شرکت ایران ناسیونال جهت حفظ نمودن بازار کار تصمیم به تولید پژو گرفت و در همین سال سهام شرکت وارد بورس گردید و حدود ۴۵ درصد از سهام شرکت به عموم واگذار شد.
در اوایل سال ۱۳۵۷ جهت تولید خودروی جدیدتر با پژو فرانسه مذاکراتی صورت گرفت که در آخر به عقد قرارداد تولید پژو ۳۰۵ منجر شد. اما همزمان با وقوع انقلاب اسلامی و قبل از انعقاد قرارداد تمامی صنایع ملی در دست دولت قرار گرفت.
طبق بند الف قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران مصوب ۱۳۵۸/۴/۱۶ با شروع انقلاب اسلامی شرکت ایران ناسیونال به اعتبار نوع صنعت، زیر مجموعه سازمان صنایع ملی با مدیریت وزارت صنایع قرار گرفت و شرکت ملی اعلام شد. در این دوره به‌دلیل جنگ ایران و عراق مشکلات بسیاری وجود داشت از جمله مهم‌ترین مسائل و مشکلات این دوره وجود مشکلات ارزی و اقتصادی مانند نبود واردات، مشکلات تهیه مواد اولیه از خارج، ضعف کیفیت و تحویل به موقع و فرسودگی دستگاه‌ها در ایران خودرو بود و تا ۱۳۶۱ همچنان ادامه داشت. اما سال ۱۳۶۲ به جهت وضعیت مناسب ارزی و استراتژی وزارتخانه یکی از سال‌های پررونق تولید در تمامی صنایع بوده است.
با کم شدن درآمدهای ارزی در سال ۱۳۶۴ نشانه‌های بحران صنعتی، اقتصادی و تولیدی شروع شد و تا آنجایی ادامه داشت که در سال ۱۳۶۵ کارخانه در آستانه تعطیلی قرار گرفت.
با پذیرش قطعنامه ۵۹۸ سازمان ملل در سال ۱۳۶۷موضوع مشخص نمودن خودروی سواری با هماهنگی کامل سازمان و وزارتخانه مطرح شد و در ۳ سال قرارداد ساخت پژو ۴۰۵ منعقد گردید.
در سال ۱۳۶۸ دو تحول بزرگ در سال با تاکید دولت بر تولید خودروهایی که کاربری عمومی داشته باشند صورت گرفت. تحول اول تبدیل شدن سالن پژو به سالن اتوبوس بود که این سالن ۶۰۰۰ دستگاه اتوبوس سالانه در دو شیفت تولید می‌کرد و دومین تحول با توقف تولید پیکان و تعطیل شدن کارخانه تالبوت و نداشتن نیروی محرکه و اعلام آمادگی پژو برای عقد قرارداد با شرکت ایران خودرو بود که شرکت، ناگزیر تصمیم به نصب موتور ۵۰۴ بر روی پیکان گرفت و پیکان به «پیکاژو» و سپس به «پیکان۱۸۰۰» تغییر نام داد.
در سال ۱۳۷۰ تولید مجدد پیکان آغاز شد و شرکت ساپکو نیز تاسیس شد.
برند ایران خودرو در کل کشور در زمینه افزایش تولید در سال ۱۳۸۸ نقش چشم‌گیری داشته و با تمرکز بر صادرات برند ملی، به رشد ۴۰ درصدی صادرات خودرو ساخته‌شده از شبکه ایران خودرو موفق گردید. اولین خودرو مجهز به فناوری نانو نیز توسط برند ایران خودرو در این سال طراحی و نمونه‌سازی گردید.
رکورد تولید ۷۵۵٫۵۵۵ دستگاه خودرو سبک برای اولین‌بار در سال ۱۳۸۹ در تاریخ منطقه ثبت گردید و نزدیک به نیمی از سهم تولید خودرو سبک کشور در اختیار برند ایران خودرو قرار گرفت. همچنین شرکت ایران خودرو به‌عنوان «برترین شرکت ایرانی» در کسب رتبه نخست در شاخص فروش، کسب رتبه نخست در شاخص اشتغال‌زایی، کسب رتبه دوم در شاخص سودآوری، برترین گروه صنعتی در میان گروه‌های خودروسازی کشور و برگزیده شرکتهای پیشرو در سراسر کشور معرفی گردید.
در سال ۱۳۸۹ برند ایران خودرو به کاهش قیمت ۲ تا ۵ درصدی در ۶۵ محصول مختلف تولیدی دست یافت و این کاهش همزمان با آغاز فاز اجرایی طرح هدفمندی یارانه‌ها بوده است.
در سال ۱۳۸۹ با تمرکز بر نشان ملی و بازارهای کشورهای اسلامی منطقه و صادرات از شبکه ایران‌‌خودرو بازنگری و زنده نمودن دوباره صادرات بر اساس منویات مقام معظم رهبری و دستیابی به صادرات ۴۰ هزار دستگاهی در دستور کار این شرکت قرار گرفت که نتیجه آن نزدیک به ۳۰ درصد از تولیدات خودرو ملی در سال ۱۳۸۹ صادر گردید و باعث افزایش چشمگیر سهم برند ملی شده است.
